1886-yilda qabul qilingan Bern konvensiyasi asarlar va ularning mualliflarining
huquqlarini himoya qilishga qaratilgan. Bern
konvensiyasi 1896-yilda Parijdava 1908-yilda Berlinda qayta ko‘rib chiqilgan.
1914-yilda Bernda yakunlangan. 1928 yilda-Rimda, 1948-yilda Bryusselda,
1967-yilda Stokgolmda va 1971-yilda Parijda qayta ko‘rib chiqilgan va
1979-yilda tuzatilgan.
Konvensiya mualliflarga, masalan, yozuvchilar, musiqachilar, shoirlar,
rassomlar va boshqalarni, ular o‘z asarlaridan qanday, kim tomonidan va qanday
sharoitlarda foydalanilishini nazorat qilishlari mumkin bo‘lgan vositalarni
o‘zida mujassam etgan. U uchta asosiyt amoyilga
asoslanadi va himoyaning minimal darajasini belgilovchi bir qator qoidalarni,
shuningdek, ulardan foydalanmoqchi bo‘lgan rivojlanayotgan mamlakatlar uchun maxsus
qonunlarni o‘z ichiga oladi.
Bern konvensiyasi asarlar va ularning mualliflarining huquqlarini himoya qilish bilan bog‘liq. U uchta asosiy yo‘nalishga (milliy rejim,
himoya qilishning mustaqilligi, avtomatik himoya) asoslanadi va himoyaning
minimal darajasini belgilovchi bir qator qoidalarni, shuningdek, ulardan foydalanishni
xohlaydigan rivojlanayotgan mamlakatlar uchun maxsus qonunlarni o‘z ichiga oladi.
Buyuk Britaniyauni 1887-yilda imzolagan, ammo 1988-yilda Mualliflik huquqi,
dizayn va patentlar to‘g‘risidagi qonun qabul qilinganda deyarli 100 yil davomida
uning ko‘p qismi amaliyotga tatbiq etilmagan edi.
Bern konvensiyasi hozirda amalda va Jahon intellektual mulk tashkiloti
(BIMT) tomonidan boshqariladi.
Konvensiya mualliflarga bir qator huquqlar bergan bo‘lsa-da, Bern
konvensiyasining eng muhim jihati shundaki, mamlakatlar boshqa a’zo davlat fuqarosi
bo‘lgan muallifga har qanday huquqlardan tashqari o‘z fuqarolariga taqdim etayotgan
himoyani ham berishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, Fransiya fuqarosining Polsha
yoki Marokashdagi ishi avtomatik ravishda Polsha yoki Marokash fuqarosining ishi
bilan bir xil himoyadan foydalanadi.
Manbalar: https://www.wipo.int
https://cyber.harvard.edu