Yangiliklar va voqealar

Taqiq

MUALLIFLIK HUQUQI VA JST

O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligida madaniyat va san’at sohasi xodimlarining huquqiy savodxonligini oshirishga bag‘ishlangan o‘quv-seminari bo‘lib o‘tdi. Seminar doirasida ishtirokchilarga O‘zbekiston qonunchiligiga sohaga oid kiritilgan so‘nggi o‘zgarishlar haqida ma’lumotlar berildi, bundan tashqari, mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish bo‘yicha tushunchalar berildi.

San’atkor, ijodkor va ijrochilarning mualliflik huquqlarini himoya qilish palatasi raisi Boboqul Toshev madaniyat va san’at sohasida mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish masalalariga atroflicha to‘xtaldi. U tinglovchilarga Palata faoliyati haqida so‘zlab berdi, shuningdek, “Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunining asosiy qoidalari, shuningdek, xalqaro shartnomalar normalarini tushuntirib berdi.

Bugungi kunga qadar O‘zbekistonda inson huquqlarini himoya qilish yo‘nalishlaridan biri sifatida mualliflar va turdosh huquqlar sub’yektlarining huquqlarini himoya qilish masalalariga oid beshta konvensiya ratifikatsiya qilingan, – dedi B.Toshev. “O‘zbekiston yaqin kelajakda Jahon savdo tashkiloti (JST)ga a’zo bo‘lishni rejalashtirmoqda. Ba’zilar JSTga a’zo bo‘lish uchun O‘zbekistondagi biznes-jarayonlarning tamoyillari va sifatini umumiy jahon standartlariga keltirishimiz kerak, deb yanglishmoqda. Va ular buni faqat biznes yuritish qoidalari bilan cheklab, inson huquqlari va uning tarkibiy qismi - intellektual mulkni, ya'ni mualliflik huquqini himoya qilishni unutib qo'yishadi. Lekin, O‘zbekistonning JSTga a’zo bo‘lish shartlaridan biri aynan intellektual mulk huquqlariga rioya qilishdir. O‘zbekiston JSTga a’zo bo‘lgach, iqtisodiyoti o‘tish davridagi davlat sifatida biz intellektual mulkni huquqiy himoya qilishning milliy rejimini qo‘llashga majbur bo‘lamiz va u minimal xalqaro standartlarga mos kelishi kerak.

O‘zbekiston JST doirasida Intellektual mulk huquqlarining savdo aspektlari bo’yicha bitim (TRIPS) talablariga rioya qiladi va biz savdo bilan bog‘liq jihatlar bo‘yicha intellektual mulk huquqlariga rioya qilishimiz kerak. Biz mualliflarning asarlaridan foydalanuvchi sifatida huquqlarini hurmat qilishga majburmiz. Lekin, aslida, mualliflarning o‘zlari yaratgan asarlarga bo‘lgan huquqlaridan to‘liq xabardor emaslar. Shu sababli, ushbu bilimlarni tarqatish va foydalanuvchilar o'rtasida mualliflar huquqlariga rioya qilish bo'yicha yuqori talablarni joriy etish bizning manfaatlarimizdir. Jismoniy shaxslar ham, ommaviy axborot vositalarida ham, Internetda ham qaroqchilikka qarshi kurashda faolroq ishtirok etish bizning burchimiz. Aytish joizki, O‘zbekiston har yili mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining to’g’ri tatbiq etilmasligi natijasida soliq sifatida yig’ilishi mumkin bo’lgan katta miqdorda mablag‘ni yo‘qotmoqda. Qolaversa, mualliflarimizning kam haq olishi esa ularning ijodiy va ilmiy izlanishlarini davom ettirish imkonini bermaydi”. Palata raisi barcha ijobiy va salbiy tomonlarini interaktiv tarzda tushuntirib berdi. Suhbat so‘ngida savol-javob bo‘lib o‘tdi.

Oʼzbekiston va Ozarbayjon oʼrtasida mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish sohasida hamkorlik memorandumi imzolandi

Joriy yilning 20 iyunь kuni Oʼzbekiston Respublikasi Аdliya vazirligi va Ozarbayjon Respublikasi Intellektual mulk agentligi oʼrtasida mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish sohasida hamkorlik memorandumi imzolandi.

Hujjatning maqsadi – mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish sohasidagi faoliyatni muvofiqlashtirish, oʼzaro maʼlumot almashish hamda ushbu sohadagi qonunbuzilishlarni oʼz vaqtida aniqlash va chora koʼrish hisoblanadi.

Memorandumga asosan Tomonlar oʼzlarining mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish sohasidagi qonunchilik hujjatlari, ularga kiritilgan oʼzgartirishlar va sohadagi boshqa yangiliklar boʼyicha doimiy axborot almashib boradi.

Shuningdek, hujjatga muvofiq Tomonlar mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish faoliyati bilan shugʼullanuvchi xodimlari hamda muallif va boshqa ijodkorlarning mulkiy huquqlarini himoya qiluvchi jamoaviy tashkilotlar vakillarining malakasini oshirish hamda ushbu yoʼnalishlar boʼyicha oʼzaro tajriba almashish bilan bogʼliq tadbirlarni amalga oshiradilar.

Аdliya vazirligi

Turkiyaning Istanbul shaxrida Sharqiy Yevropa, Kavkaz va Markaziy Osiyo mamalakatlari mulkiy huquqlarini jamoaviy boshqaruvchi tashkilotlarining hamkorlik uchrashuvi

Adabiy va badiiy asarlarni himoya qilish bo‘yicha Bern konvensiyasi

1886-yilda qabul qilingan Bern konvensiyasi asarlar va ularning mualliflarining huquqlarini himoya qilishga qaratilgan.  Bern konvensiyasi 1896-yilda Parijdava 1908-yilda Berlinda qayta ko‘rib chiqilgan. 1914-yilda Bernda yakunlangan. 1928 yilda-Rimda, 1948-yilda Bryusselda, 1967-yilda Stokgolmda va 1971-yilda Parijda qayta ko‘rib chiqilgan va 1979-yilda tuzatilgan.

Konvensiya mualliflarga, masalan, yozuvchilar, musiqachilar, shoirlar, rassomlar va boshqalarni, ular o‘z asarlaridan qanday, kim tomonidan va qanday sharoitlarda foydalanilishini nazorat qilishlari mumkin bo‘lgan vositalarni o‘zida mujassam etgan.  U uchta asosiyt amoyilga asoslanadi va himoyaning minimal darajasini belgilovchi bir qator qoidalarni, shuningdek, ulardan foydalanmoqchi bo‘lgan rivojlanayotgan mamlakatlar uchun maxsus qonunlarni o‘z ichiga oladi.

Bern konvensiyasi asarlar va ularning mualliflarining huquqlarini himoya qilish bilan bog‘liq.  U uchta asosiy yo‘nalishga (milliy rejim, himoya qilishning mustaqilligi, avtomatik himoya) asoslanadi va himoyaning minimal darajasini belgilovchi bir qator qoidalarni, shuningdek, ulardan foydalanishni xohlaydigan rivojlanayotgan mamlakatlar uchun maxsus qonunlarni o‘z ichiga oladi.

Buyuk Britaniyauni 1887-yilda imzolagan, ammo 1988-yilda Mualliflik huquqi, dizayn va patentlar to‘g‘risidagi qonun qabul qilinganda deyarli 100 yil davomida uning ko‘p qismi amaliyotga tatbiq etilmagan edi.

Bern konvensiyasi hozirda amalda va Jahon intellektual mulk tashkiloti (BIMT) tomonidan boshqariladi.

Konvensiya mualliflarga bir qator huquqlar bergan bo‘lsa-da, Bern konvensiyasining eng muhim jihati shundaki, mamlakatlar boshqa a’zo davlat fuqarosi bo‘lgan muallifga har qanday huquqlardan tashqari o‘z fuqarolariga taqdim etayotgan himoyani ham berishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, Fransiya fuqarosining Polsha yoki Marokashdagi ishi avtomatik ravishda Polsha yoki Marokash fuqarosining ishi bilan bir xil himoyadan foydalanadi.

Manbalar: https://www.wipo.int

https://cyber.harvard.edu

Mualliflik huquqini buzayotgan saytlarning reestri yuritiladi ENG

     “Intellektual mulk sohasini yanada rivojlantirishga oid qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi Prezident qarori qabul qilindi.

Qarorga muvofiq, Davlat bojxona qoʻmitasi Intellektual mulk obyektlarining bojxona reyestriga kiritilgan tovar belgilari boʻyicha qonunchilik talablari buzilishi haqida xabar beradi.

2022-yil 1-sentyabrdan “Yagona darcha” bojxona tizimi orqali intellektual mulk obyektlarini Reyestrga kiritish toʻgʻrisidagi arizalarni elektron yuborish va ariza holatini onlayn kuzatib borish hamda natijasi boʻyicha arizachilarni xabardor qilish tartibi yoʻlga qoʻyiladi.

2023-yil 1-yanvargacha intellektual mulk obyektlarining auksion savdosini oʻtkazadigan “Intellektual mulk – barcha uchun” maxsus internet-auksion savdo platformasi ishlab chiqiladi.

2022-yil 1-oktyabrgacha Internetda mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni buzgan veb-saytlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oluvchi «Mualliflik va turdosh huquqlar sohasidagi qonunbuzilishlar reyestri» axborot tizimi ishga tushiriladi.

Qaror bilan 2022–2026-yillarda Oʻzbekiston Respublikasida intellektual mulk sohasini rivojlantirish strategiyasi tasdiqlandi.